architect en opdrachtgever
Gepubliceerd: 10-11-2003 Laatste update: 30-12-2018

Samenwerking in de bouw: het moet echt anders. In eerdere artikelen op deze pagina is beschreven hoe afbouw- en onderhoudsbedrijven zich niet meer opstellen als onderaannemer, maar rechtstreeks gaan werken voor opdrachtgevers en consumenten. Ook architecten zoeken nieuwe wegen om hun afhankelijkheid van ontwikkelaars en aannemers te verkleinen.

architect verloor contact met klant

Vroeger was een architect niet alleen ontwerper, maar ook projectleider. Maar veel architecten zijn het contact met klant kwijtgeraakt. Zij worden steeds meer in een rol van onderaannemer geduwd. Het accent in het werk verschuift van creatief ontwerpen en meedenken met de opdrachtgever, naar detailtekenwerk van opties en plattegrondvarianten. Sommige bureaus, zoals Atelier 3, maken daarvan hun specialisatie. Andere zoeken nieuwe werkterreinen, zoals planologie of productontwikkeling. Zo ontwikkelde Robert Winkel met HBG een zeer flexibel woningconcept. En JHW werkt met een buitenlandse modulebouwer aan prefab starterswoningen.

architect-projectontwikkelaar

Maar niet iedereen laat zich wegduwen uit zijn klassieke rol. Architectenbureau Van Klooster werkt al tientallen jaren als projectontwikkelaar rechtstreeks voor particuliere initiatiefnemers. Centraal staat de afbouwwoning, die na oplevering door de consument zelf wordt afgebouwd. Daarmee bedient van Klooster consumenten die er niet van schrikken co-maker te worden, maar ontwerp en ruwbouw graag aan professionals overlaten. Ook in een project van Woonbelang Veghel en Fortbouw kozen de bewoners massaal voor zelf afbouwen. En wie niet wil doe-het-zelven, kan tegenwoordig ook kiezen voor inschakeling van een totaalafbouwbedrijf. Of een vaste groep samenwerkende partijen, zoals de Stichting Initiatieven Realisatie 55+ Woningbouw.

industrialisatie

Naast manieren om het werk anders te verdelen, zijn er ook manieren om het werk anders uit te voeren. Ruwbouw-afbouw scheiding maakt verdere industrialisatie van het casco mogelijk. Tegelijk ontstaat in theorie meer ruimte om flexibel te werken en op klantwensen in te spelen. In plaats van de klassieke hoofdaannemer-onderaannemer relatie is dan wel een andere vorm van samenwerking nodig, bijvoorbeeld co-makership.
Co-makership is pas zinvol als de samenwerking zich uitstrekt over meer projecten. Daarmee ontstaat de mogelijkheid voor optimalisatie van processen. Ieder bedrijf kan zich dan richten op die processen waar het goed in is, bijvoorbeeld communicatie met de consument, of productie van standaard onderdelen. Het is dan wel de kunst om de processen goed te koppelen. Dat kan door voorprogrammering, informatie uitwisseling en afspraken. Zo komt het voor dat het ambitieniveau op het gebied van consumenteninvloed halverwege een project wordt bijgesteld. Als de verkoop tegenvalt, worden meer mogelijkheden geboden, om het project aantrekkelijker te maken. Dit heeft grote consequenties voor de uitvoering. Dergelijke wijzigingen moeten daarom ruim van te voren worden besproken, anders komt de uitvoering in de knel.

co-makers

De mentaliteit, de wil om samen te werken, speelt dus ook een rol. Als bedrijven respect hebben voor elkaars capaciteiten, en deze samen optimaal benutten, is sprake van een nieuwe manier van samenwerken. Daarbij gaat het niet om winst van de ene partij ten koste van de andere, maar om gezamenlijke groei. Zo werken de co-makers in het W&R proces van BAM/HBG al tientallen jaren samen. W&R gebruikt daarbij graag een vergelijking uit de sport. Een nationaal elftal met de beste spelers van elf verschillende clubs zal pas goed gaan spelen als de spelers als team functioneren. Dat kan alleen als zij ook vaak samen kunnen trainen, en in dezelfde samenstelling wedstrijden spelen. Alleen dan kunnen zij elkaar na verloop van tijd op het veld blindelings de bal toespelen. De duur van de relatie is dus minstens zo belangrijk als de onderlinge taakverdeling. En er moet een sterke coach zijn, met visie en overwicht.

Jeanet Hacquebord; directeur CGB; Bouwpraktijkinnovatie

Bron: www.cobouw.nl